اسکیزوفرنیا یکی از پیچیدهترین اختلالات روانشناختی است که زندگی میلیونها نفر را در سراسر جهان تحت تأثیر قرار میدهد. این اختلال با علائم مثبت مانند هذیان و توهم و همچنین علائم منفی مانند عاطفه خنثی، کلام یکنواخت و انزوای اجتماعی شناخته میشود. ایا میدانید که این بیماری را با نرم افزار cantabکنتب قابل تشخیص است؟؟؟ علائم منفی اغلب بهسختی درمان میشوند و تأثیر عمیقی بر کیفیت زندگی بیماران دارند. اما آیا میتوان راهی مؤثر برای درمان این علائم یافت؟ در این مقاله، با تکیه بر تحقیقات اخیر انجامشده در دانشکده پزشکی دانشگاه هاروارد و مقاله منتشرشده در The American Journal of Psychiatry، به بررسی نقش تحریک مغناطیسی فراجمجمهای (TMS) در درمان علائم منفی اسکیزوفرنیا میپردازیم.
اسکیزوفرنیا چیست؟
اسکیزوفرنیا یک اختلال مزمن روانی است که بر تفکر، احساسات و رفتار فرد تأثیر میگذارد. این بیماری معمولاً در اواخر دوره نوجوانی یا اوایل بزرگسالی ظاهر میشود و با علائم متنوعی همراه است. علائم اسکیزوفرنیا به دو دسته اصلی تقسیم میشوند:
-
علائم مثبت: شامل هذیان (باورهای نادرست)، توهم (دیدن یا شنیدن چیزهایی که وجود ندارند) و تفکر آشفته.
-
علائم منفی: شامل عاطفه خنثی (فقدان表現 احساسات)، کلام یکنواخت (بیلحنی در صحبت کردن)، کاهش انگیزه، انزوای اجتماعی و عدم لذت بردن از فعالیتهای روزمره (آنهدونیا).
علائم منفی معمولاً چالشبرانگیزتر هستند، زیرا به داروهای سنتی اسکیزوفرنیا (مانند داروهای ضد روانپریشی) کمتر پاسخ میدهند و تأثیر عمیقی بر عملکرد اجتماعی و شغلی فرد دارند.
علائم منفی اسکیزوفرنیا: چرا درمان آنها دشوار است؟
علائم منفی اسکیزوفرنیا به دلیل تأثیرشان بر تعاملات اجتماعی و کیفیت زندگی، یکی از مهمترین چالشها در درمان این بیماری هستند. این علائم شامل موارد زیر میشوند:
-
عاطفه خنثی: فرد نمیتواند احساسات خود را بهخوبی نشان دهد و چهرهای بیاحساس دارد.
-
کلام یکنواخت: صحبت کردن بدون تغییر لحن یا احساس.
-
انزوای اجتماعی: اجتناب از تعامل با دیگران و انزوا.
-
کاهش انگیزه: بیعلاقگی به انجام فعالیتهای روزمره.
-
آنهدونیا: ناتوانی در لذت بردن از فعالیتهایی که قبلاً لذتبخش بودند.
برخلاف علائم مثبت که با داروهای ضد روانپریشی تا حدی قابلکنترل هستند، علائم منفی به درمانهای دارویی سنتی کمتر پاسخ میدهند. این موضوع محققان را به جستجوی روشهای جایگزین مانند تحریک مغناطیسی فراجمجمهای (TMS) سوق داده است.
تحریک مغناطیسی فراجمجمهای (TMS) چیست؟
تحریک مغناطیسی فراجمجمهای (Transcranial Magnetic Stimulation یا TMS) یک روش غیرتهاجمی است که از میدانهای مغناطیسی برای تحریک سلولهای عصبی در مغز استفاده میکند. این روش معمولاً برای درمان اختلالاتی مانند افسردگی مقاوم به درمان، اضطراب و برخی بیماریهای عصبی به کار میرود. در TMS، یک کویل مغناطیسی روی پوست سر قرار میگیرد و پالسهای مغناطیسی را به مناطق خاصی از مغز ارسال میکند. این پالسها میتوانند فعالیت نورونها را تعدیل کرده و عملکرد مدارهای مغزی را بهبود ببخشند.
تحقیق دانشگاه هاروارد: نقش TMS در درمان علائم منفی اسکیزوفرنیا
در مطالعهای که در تاریخ 30 ژانویه 2019 (10 بهمن 1397) در ژورنال The American Journal of Psychiatry منتشر شد، تیمی از محققان دانشکده پزشکی دانشگاه هاروارد به سرپرستی Roscoe O. Brady و Mark A. Halko به بررسی تأثیر TMS بر علائم منفی اسکیزوفرنیا پرداختند. این تحقیق با عنوان “Cerebellar-Prefrontal Network Connectivity and Negative Symptoms in Schizophrenia” یکی از جامعترین مطالعات در این زمینه است.
مرحله اول: شناسایی مشکل در مدارهای مغزی
محققان در این مطالعه، مغز 44 فرد مبتلا به اسکیزوفرنیا را با استفاده از تصویربرداری رزونانس مغناطیسی عملکردی (fMRI) بررسی کردند. آنها دریافتند که اختلالی در مدار مغزی بین مخچه (Cerebellum) و قشر قدامی-جانبی پیشپیشانی راست (Right Dorsolateral Prefrontal Cortex یا DLPFC) وجود دارد. این مدار مغزی نقش مهمی در تنظیم احساسات، انگیزه و تعاملات اجتماعی دارد. اختلال در این مدار با شدت علائم منفی در بیماران اسکیزوفرنیا ارتباط مستقیمی داشت.
مرحله دوم: استفاده از TMS برای تحریک مدار مغزی
بر اساس یافتههای اولیه، محققان تصمیم گرفتند که ناحیه DLPFC را با استفاده از تحریک مغناطیسی فراجمجمهای (TMS) هدف قرار دهند. برای این منظور:
-
شرکتکنندگان به دو گروه تقسیم شدند: گروه آزمایش و گروه کنترل.
-
گروه آزمایش طی 5 روز، روزانه 2 جلسه (با فاصله 4 ساعت) تحت تحریک TMS قرار گرفتند.
-
گروه کنترل تحریک واقعی دریافت نکردند (از روش شم یا placebo استفاده شد).
نتایج تحقیق: بهبود علائم منفی
پس از اتمام دوره درمان، محققان علائم منفی و فعالیت مغزی شرکتکنندگان را دوباره ارزیابی کردند. نتایج این مطالعه بسیار امیدوارکننده بود:
-
بهبود در مدار مغزی: ارتباط بین مخچه و DLPFC در گروه آزمایش بهطور قابلتوجهی بهبود یافت.
-
کاهش علائم منفی: علائمی مانند عاطفه خنثی، کلام یکنواخت و انزوای اجتماعی در گروه آزمایش کاهش چشمگیری داشت.
-
پاسخ مثبت همگانی: همه شرکتکنندگان در گروه آزمایش به TMS پاسخ مثبت دادند، اگرچه میزان بهبودی در افراد مختلف متفاوت بود.
این یافتهها نشان داد که تحریک TMS میتواند بهعنوان یک روش مؤثر برای بهبود علائم منفی اسکیزوفرنیا مورداستفاده قرار گیرد.
چرا TMS برای درمان اسکیزوفرنیا مؤثر است؟
تحقیقات نشان دادهاند که علائم منفی اسکیزوفرنیا با کاهش فعالیت در نواحی خاصی از مغز، بهویژه DLPFC، مرتبط هستند. DLPFC نقش مهمی در تنظیم عملکردهای شناختی، انگیزه و تعاملات اجتماعی دارد. TMS با ارسال پالسهای مغناطیسی به این ناحیه، فعالیت نورونها را افزایش داده و ارتباط بین مناطق مختلف مغز را بهبود میبخشد. این روش بهویژه برای بیمارانی که به درمانهای دارویی پاسخ نمیدهند، میتواند یک گزینه درمانی مکمل باشد.
مزایا و محدودیتهای استفاده از TMS
مزایا
-
غیرتهاجمی: TMS نیازی به جراحی یا بیهوشی ندارد.
-
عوارض جانبی کم: شایعترین عوارض TMS شامل سردرد خفیف یا ناراحتی در محل تحریک است.
-
هدفمند: این روش میتواند نواحی خاصی از مغز را با دقت بالا تحریک کند.
محدودیتها
-
نیاز به جلسات متعدد: برای دستیابی به نتایج پایدار، بیماران ممکن است به جلسات درمانی منظم نیاز داشته باشند.
-
هزینه: اگرچه TMS در برخی کشورها تحت پوشش بیمه قرار دارد، اما ممکن است برای برخی بیماران هزینهبر باشد.
-
تفاوت در پاسخدهی: همانطور که در مطالعه هاروارد مشاهده شد، میزان بهبودی در افراد مختلف متفاوت است.
چگونه میتوانید اطلاعات بیشتری کسب کنید؟
برای مطالعه جزئیات کامل این تحقیق، میتوانید مقاله اصلی را از طریق منابع رسمی یا کانال تلگرام مدیناطب گستر دانلود کنید. همچنین، برای بهروز ماندن با آخرین اخبار حوزه نوروساینس و روشهای درمانی نوین، میتوانید کانال تلگرام مدیناطب را دنبال کنید.
پرسشهای متداول درباره درمان اسکیزوفرنیا با TMS
1. آیا TMS میتواند علائم مثبت اسکیزوفرنیا را نیز درمان کند؟
در حال حاضر، تحقیقات بیشتری بر تأثیر TMS بر علائم منفی متمرکز است. بااینحال، برخی مطالعات اولیه نشان دادهاند که TMS ممکن است بر علائم مثبت مانند توهم نیز تأثیر مثبت داشته باشد.
2. آیا TMS برای همه بیماران اسکیزوفرنیا مناسب است؟
TMS برای بیمارانی که به درمانهای دارویی پاسخ نمیدهند، گزینهای مناسب است. بااینحال، باید توسط پزشک متخصص ارزیابی شود تا از مناسب بودن این روش برای بیمار اطمینان حاصل شود.
3. مدتزمان درمان با TMS چقدر است؟
در مطالعه هاروارد، جلسات TMS طی 5 روز انجام شد، اما بسته به شرایط بیمار، ممکن است دوره درمان طولانیتر یا کوتاهتر باشد.
نتیجهگیری
تحریک مغناطیسی فراجمجمهای (TMS) بهعنوان یک روش نوین و غیرتهاجمی، امیدی تازه برای درمان علائم منفی اسکیزوفرنیا ایجاد کرده است. مطالعه انجامشده در دانشگاه هاروارد نشان داد که تحریک ناحیه DLPFC میتواند ارتباط بین مخچه و قشر پیشپیشانی را بهبود بخشیده و علائمی مانند عاطفه خنثی، کلام یکنواخت و انزوای اجتماعی را کاهش دهد. اگرچه این روش هنوز نیاز به تحقیقات بیشتری دارد، اما نتایج اولیه بسیار امیدوارکننده هستند و میتوانند به بهبود کیفیت زندگی بیماران اسکیزوفرنیا کمک کنند. اگر شما یا عزیزانتان با علائم اسکیزوفرنیا دستوپنجه نرم میکنید، با یک متخصص مغز و اعصاب یا روانپزشک مشورت کنید تا از گزینههای درمانی مناسب آگاه شوید.
منابع:
-
مقاله اصلی: “Cerebellar-Prefrontal Network Connectivity and Negative Symptoms in Schizophrenia”، منتشرشده در The American Journal of Psychiatry، 30 ژانویه 2019.